OSNOVNE INFORMACIJE O PROJEKTU
Oralni karcinoma predstavlja jedan od najrasprostranjenijih i najagresivnijih tumora kako u svetu tako i kod nas. Srbija se nažalost nalazi u samom vrhu Evropskih zemalja u pogledu smrtnosti od ovog malignitet. Priroda oralnog karcinoma je takva da do ispoljavanja simptoma dolazi tek u odmakloj fazi bolesti, pa kada se pacijenti obrate lekaru, metastaze su obično već prisutne, a kvalitet života i verovatnoća preživljavanja pacijenta značajno smanjeni. Zato je od izuzetnog značaja sprečiti pojavu ovog maligniteta delovanjem na faktore rizika. Konzumiranje alkohola i duvana, kao i prisustvo Humanog Papiloma Virusa (HPV) su do sada prepoznati uzročnici oralnog karcinoma, ali poslednja naučna istraživanja ukazuju da na pojavu tumora može da utiče i narušena ravnoteža između simbiotskih i patogenih bakterija prisutnih u usnoj duplji.
Projekat ORCA-PCR ima za krajnji cilj da se u Srbiji intenziviraju istraživanja na polju prevencije oralnog karcinoma, njegovog lečenja, kao i regeneracije oštećenja izazvanih samim tumorom i hirurškom intervencijom, a sa idejom da se jednog dana postignuti rezultati implementiraju u svakodnevnu praksu.
Plan realizacije projekta podrazumeva paralelan rad na tri ključna aspekta oralnog kancera. Prvi se odnosi na detekciju prisustva patogenih bakterija, kao i promena koje se dešavaju na molekularnom nivou kod pacijenata sa prekancerozama i oralnim karcinomom; nakon toga bi se ispitivao efekat probiotika u neutralisanju ovih molekularnih promena i štetnih efekata patogenih mikroorganizama. Drugi aspekt istraživanja se tiče izolacije kancerskih matičnih ćelija iz tumorskog tkiva, kao i njihove molekularne karakterizacije, u cilju pronalaženja najboljeg načina njihove eliminacije, jer su upravo one odgovorne za rezistenciju raka na postojeće terapije, nastanak recidiva i metastaza, i posledično nisku stopu preživljavanja. Na kraju, kako bi potpomogli koštanu regeneraciju, koristićemo matične ćelije poreklom iz zubnih tkiva, kao i njihove produkte, u kombinaciji sa inovativnim biomaterijalima.
Shodno tome, projekat bi trebalo da in vitro rasvetli onkogeni potencijal parodontopatogenih bakterija, odnosno molekularne mehanizme preko kojih se taj potencijal ostvaruje, a onda da se on neutrališe upotrebom probiotskih mikroorganizama. Pored toga, očekuje se unapređenje citotoksičnog dejstva nanomaterijala i lekova nove generacije sa dodatkom probiotika na kancerske matične ćelije. Iz domena tkivne regeneracije, očekujemo dobijanje biokompatibilnih koštanih zamena koje bi, zajedno sa matičnim ćelijama, pospešile ubrzano zatvaranje koštanih defekata nastalih nakon radikalne hirurške terapije.
Kako za Srbiju tako i za svet projekat pruža nova saznanja o biologiji oralnog karcinoma, otkriva nove faktore rizika i mogućnosti njihovog neutralisanja, čime doprinosi boljoj prevenciji ove bolesti, što je od posebnog javno zdravstvenog značaja. Nadamo se da će u budućnosti tretman premalignih lezija probioticima sprečiti pojavu karcinoma, od čega bi najveću korist trebalo da imaju pacijenti. Isto tako, vidimo mogućnost uvođenja i novih poboljšanih modaliteta lečenja oralnog karcinoma ciljanjem kancerskih matičnih ćelija nanomaterijalima i novom generacijom lekova, takozvanih epigenetskih modulatora, uz dopunsku probiotsku terapiju. Konačno, uz adekvatnu stimulaciju matičnih ćelija dentalnog porekla stvara se mogućnost unapređenja regenerativnih postupaka kod pacijenata sa velikim defektima u maksilofacijalnoj regiji nastalim kao posledica samog maligniteta ili hirurškog lečenja. Ukoliko rezultati naših laboratorijskih istraživanja pokažu pozitivne efekte primene probiotika, postoji mogućnost saradnje sa farmaceutskom industrijom u smislu proizvodnje preparata sa odabranim probioticima (u formi gelova, kapsula, tableta i sl.), koji bi se koristili u prevenciji oralnog karcinoma kod pacijenata kod kojih se dokaže prisustvo faktora rizika (parodontopatogenih mikroorganizama).